Pokolj u Šahovićima 1924. je Njegoševa

“istraga poturica”

Pokolj u Šahovićima je bio najveći zločin nad muslimanima u mirnodopskim uslovima u Kraljevini SHS.

Događaj se zbio između 9 i 10. novembra 1924. godine.

Prethodno su, 7. novembra 1924. godine, crnogorski komiti ubili Boška Boškovića, načelnika kolašinskog okruga. Za ubistvo Boškovića lažno je optužen komita Jusuf Mehonjić, koji se nije ni nalazio na tom području.

Tokom sahrane Boška Boškovića donijeta je odluka o ,,osveti”. Noću između 9 i 10. novembra krenulo je oko 2000 ,,osvetnika” na muslimanska sela u Šahovićima i Pavinom Polju, koja su, dva dana ranije, razoružale tadašnje vlasti. Vlasti su pokupile taoce pod izgovorom da su im životi ugroženi. Žandari su taoce predali osvetničkoj rulji koja ih je pored šahovićkog mezarja na zvjerski način poklala.

Odmah nakon ubistva talaca započeo je opšti napad, paljene su kuće, ubijalo staro i mlado, žene i djeca iz majčinog naručja.

Broj ljudskih žrtava po pričama ljudi koji su preživjeli te strahote je više od 600 pobijenih.

Prvi o ovom zločinu je progovorio Milovan Đilas. On u autobiografskom djelu Besudna zemlja ovako opisuje zločin u Šahovićima: “Nikada nije bilo takvog pohoda, niti je iko mogao i pomisliti da se takvo što nataložilo u onome što se zove – narodna duša. Pljačka od 1918. godine bila je nevina igra prema ovome. Čak se i većina učesnika iz tog pohoda stidjela onoga što se dogodilo i što su učinili”. Đilas dalje navodi da je čitav zločin zataškan te da je ,,sve ispalo sprdnja s pravdom”.

Pokolj u Šahovićima je uzrokovao skoro potpuno iseljavanje tamošnjeg stanovništva, najvećim dijelom u Tursku, mada se dio njih naselio u Pljevlja, Sarajevo i istočnu Bosnu. U tadašnju opštinu Gornji Rahić, srez Brčko, naselilo se 140 porodica sa oko 4000 članova. Potomci prognanih žive u selu Islamovac u opštini Brčko.

Genocid u Šahovićima kod Bijelog Polja je često spominjan u historiografskoj literaturi iz više razloga.

Prvi je taj, što je počinjen u vrijeme mira, jer se najveći broj zločina uglavnom događa tokom ratova.

Drugo što je počinjen u jednoj državi Kraljevini SHS, koja je formalno posjedovala sve organizovane institucije savremene države, koje su se morale odrediti prema zločinu. One su izabrale ćutanje, što za državu može samo značiti solidarisanje sa zločincima.

Treći je razlog surovost sa kojim je zločin počinjen. Sličnog primjera u ranijoj istoriji nije bilo.

Četvrti razlog su posljedice. Izvršeno je etničko čišćenje ovog prostora od muslimanskog življa, osuđeno od osvetnika da ispaštaju grijehove vijekova, taložene u mitsko guslarskoj svijesti o svetoj dužnosti istrage poturica.

Danas se Šahovići nazivaju Tomaševo i u njemu nema ni jednog Bošnjaka.

Sadašnji naseljenici Šahovića kažu, kako često naročito noću ne mogu dobro spavati jer čuju glasove slične učenju ezana.

Nek’ je vječni rahmet svim nevinim bošnjačkim žrtvama genocida u Šahovićima 1924.

98 godina od “Rožajskog klanja”:

Zločin nakon genocida u Šahovićima

Nakon što je izvršen genocid nad bošnjačkim stanovništvom Šahovića i Pavinog Polja (danas prekršteno u Tomaševo) u noći između 10. i 11. novembra 1924. godine, kada je ubijeno između 600 i 900 lica, zaprijetila je opasnost da se to isto desi i Bijelom Polju (Akovi) i Rožajama. Samo zahvaljujući dvojici mudrih ljudi: bogatom trgovcu Huzeir-agi Dervoviću i bjelopoljskom muftiji Mustafi Salihbegoviću, to se u Bijelom Polju nije desilo. Međutim, u Rožajskoj opštini umalo nije došlo do pokolja mnogo većih razmera.

Vasojevička banda iz Berana na čelu sa Zarijom Joksimovićem, majorima Simom Čukićem i Krkotom Pantovićem izvršila je 12. decembra 1924. pokolj 21-og rožajskog Bošnjaka

Ovdje ćemo osvijetliti pokolj koji su Crnogorci izvršili u okolnim selima Rožajske opštine 12. decembra 1924. godine. Mjesec dana nakon pokolja u Šahovićima desio se pokolj u Rožajskom kraju. O njemu su pisale najpoznatije sarajevske novine “Pravda“, pod naslovom „Rožajsko klanje“ u broju 13. od 17. januara 1925. godine. Ovaj list piše da je: “… grozan pokolj Muslimana u Rožaju izvršen nešto poslije onoga u Šahovićima i Pavinom Polju. Naime, ovaj zločin se dogodio dana 12. decembra 1924. godine. U njemu je glavom platio 21 Musliman, a među njima i dva starca od 94 i 95 godina. Povod za ovaj zločin je odranije pripreman i on je bio dio strategije o istrebljenju Muslimana iz Sandžaka. Nakon jednog okršaja između beranskih žandara i komitaša Jusufa Mehonjića u Musinoj jami sreza Rožajskog, poginula su tri žandara.

Ovaj događaj je bio dovoljan povod da se beranski Vasojevići dignu na noge i pozovu narod na klanje Muslimana. Održan je miting na kojem su beranski profesori i učitelji pozivali narod da se odmah pripreme za čišćenje Sandžaka od muslimana sve do Novog Pazara.

Crnogorski knjaz i kralj Nikola Petrović vladao je 58 godina od 1860- do 1918. Za to vrijeme enormno je proširio Crnu Goru na račun Sandžaka

„Govorili su po istom scenariju kao i oni na sahrani Boška Boškovića u Kolašinskim Poljima. Razdraživanje masa imalo je cilj da ih digne na osvetu. Nakon drugog sukoba žandarmerije i sandžačkih komitaša koji se desio 11. septembra 1924., a u kome su poginula tri a ranjena četiri žandara, vasojevički poglavari su digli na noge čitavo Berane povicima:

„Hajte braćo Vasojevići, Turci nas kolju! Bolje se osvjetiti nego posvjetiti!“

Masa je krenula da prvo pobije beranske Muslimane, ali je bila spriječena od strane izvjesnog majora Jujića koji sa vojskom nije dozvolio razularenoj rulji Vasojevića da uđe u grad. Naoružana masa, na čelu sa Zarijom Joksimovićem, krenula je u pravcu Rožaja. Prvo su stigli u selo Balotiće gdje su ubili jednog seljaka po imenu Galjo Kujević. U selu Njeguš ubili su hodžu mula Sadriju i jednog njegovog druga. Odatle su produžili u selo Besnik gdje su ubili tri sina Kadrije Dacića i četiri sina Adema Bajrovića, zatim Bulja, sina Rekova iz istog sela. Svu osmoricu su pobili na način kakav nije dostojan čovjeka. U selo Prilep ubili su dvojicu seljaka na koje su prvo naišli. A u selima Baću, Pripeču i Bukovici, poubijali su još nekoliko mještana. Ukupno su ubili tom prilikom 21 čovjeka.“ (Iz knjige „Položaj Muslimana u Sandžaku“, autora Hakije Avdića, izdate 1991. u Sarajevu).

Ovome broju od 21 ubijenog Bošnjaka u Rožajskoj opštini treba dodati i ime ubijenog Sinana Murića iz sela Klanac koji je takođe ubijen tokom ovog krvavog pohoda beranskih Vasojevića.